Giấy tờ tùy thân là những giấy tờ gắn với các nhân, không thể chuyển giao, mua bán, tặng cho, trao đổi, vay mượn…. Loại giấy tờ này phải do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo đúng quy định của pháp luật từng quốc gia. Giấy tờ này sẽ xác thực cá nhân và nhà nước có những quyền và nghĩa vụ nhất định ví dụ như như chứng minh thư nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu… có thể giúp xác định đặc điểm nhận dạng và nhân thân của một người.
Định nghĩa Giấy tờ tùy thân tiếng Anh là gì:
Giấy tờ tùy thân tiếng Anh là: identification hay Identity papers. Đây là một danh từ (Noun)
Từ identification được phiên âm với hai cách đọc như sau:
Bên cạnh đó, giấy tờ tùy thân trong tiếng Anh được định nghĩa bằng tiếng anh như sau:
An identity paper (also called a piece of identification or ID, or colloquially as papers) is the document that may be used to prove a person’s identity. If issued in a small, standard credit card size form, it is usually called an identity card (IC, ID card, citizen card), or passport card. Some countries issue formal identity documents, as national identification cards which may be compulsory or non-compulsory, while others may require identity verification using regional identification or informal documents.
An identity document is any document which may be used to verify aspects of a person’s personal identity. If issued in the form of a small, mostly standard-sized card, it is usually called an identity card. Countries which do not have formal identity documents may require identity verification using informal documents.
In the absence of a formal identity document, driving licences may be accepted in many countries for identity verification. Some countries do not accept driving licences for identification, often because in those countries they do not expire as documents and can be old or easily forged. Most countries accept passports as a form of identification. Some countries require foreigners to have a passport or occasionally a national identity card from their country available at any time if they do not have residence permit in the country.
Giấy tờ tùy thân (còn được gọi là giấy tờ tùy thân hoặc ID, hay thông tục là giấy tờ) là tài liệu có thể được sử dụng để chứng minh danh tính của một người. Nếu được phát hành dưới dạng thẻ tín dụng tiêu chuẩn, kích thước nhỏ, nó thường được gọi là chứng minh nhân dân (IC, CMND, thẻ căn cước công dân), hoặc thẻ hộ chiếu. Một số quốc gia cấp giấy tờ tùy thân chính thức, chẳng hạn như thẻ căn cước quốc gia, có thể bắt buộc hoặc không bắt buộc, trong khi các quốc gia khác có thể yêu cầu xác minh danh tính bằng cách sử dụng giấy tờ tùy thân theo khu vực hoặc giấy tờ không chính thức.
Tài liệu nhận dạng là bất kỳ tài liệu nào có thể được sử dụng để xác minh các khía cạnh nhận dạng cá nhân của một người. Nếu được phát hành dưới dạng một thẻ nhỏ, hầu hết có kích thước tiêu chuẩn, nó thường được gọi là chứng minh nhân dân. Các quốc gia không có tài liệu nhận dạng chính thức có thể yêu cầu xác minh danh tính bằng các tài liệu không chính thức.
Trong trường hợp không có giấy tờ tùy thân chính thức, giấy phép lái xe có thể được chấp nhận ở nhiều quốc gia để xác minh danh tính. Một số quốc gia không chấp nhận giấy phép lái xe để nhận dạng, thường là do ở những quốc gia đó, giấy phép lái xe không hết hạn dưới dạng tài liệu và có thể cũ hoặc dễ làm giả. Hầu hết các quốc gia chấp nhận hộ chiếu như một hình thức nhận dạng. Một số quốc gia yêu cầu người nước ngoài phải có hộ chiếu hoặc đôi khi là chứng minh thư quốc gia của quốc gia họ có sẵn bất cứ lúc nào nếu họ không có giấy phép cư trú tại quốc gia đó.
Một số loại giấy tờ tùy thân cụ thể trong tiếng Anh và ví dụ cụ thể:
Ví dụ: The passport is full of basic information, including: portrait photo; last name, middle name and first name; date of birth; sex; nationality; signs and numbers of entry and exit papers; issue date, month, year, issuing agency; expiration date, month, year; personal identification number or identity card number; positions and titles for diplomatic passports and official passports in accordance with foreign affairs requirements. Passport languages include both Vietnamese and English (Hộ chiếu có đầy đủ các thông tin cơ bản gồm: ảnh chân dung; họ, chữ đệm và tên; ngày sinh; tình dục; quốc tịch; ký hiệu, số giấy tờ xuất, nhập cảnh; ngày, tháng, năm cấp, cơ quan cấp; ngày, tháng, năm hết hạn; số định danh cá nhân hoặc số chứng minh nhân dân; chức vụ, danh hiệu đối với hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ phù hợp với yêu cầu đối ngoại. Ngôn ngữ hộ chiếu bao gồm cả tiếng Việt và tiếng Anh)
Identity Card/ Identification Card (viết tắt là ID): Chứng minh thư nhân dân
Ví dụ: ID card is valid for 15 years. Each Vietnamese citizen is only issued with one ID card and has a separate ID number. If there is a change or loss of ID card, you can carry out procedures to change or re-issue another ID card, but the number recorded on the ID card remains the same as the number recorded on the issued ID card (CMND có giá trị sử dụng 15 năm. Mỗi công dân Việt Nam chỉ được cấp một CMND và có một số CMND riêng. Nếu có sự thay đổi hoặc bị mất CMND thì được làm thủ tục đổi, cấp lại một giấy CMND khác nhưng số ghi trên CMND vẫn giữ đúng theo số ghi trên CMND đã cấp)
Birth Certificate: Giấy khai sinh
Ví dụ: If making a birth certificate for a child born in Vietnam whose father or mother is a Vietnamese citizen permanently residing in the border area, and the other is a citizen of a neighboring country permanently residing in the border area with Vietnam. shall be carried out at the commune-level People’s Committee where the father or mother is a Vietnamese citizen permanently resides adjacent to the equivalent administrative unit at the commune level of Vietnam where the mother or father is a citizen of a neighboring country permanently resides ( Nếu làm Giấy khai sinh cho trẻ em sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam thường trú tại khu vực biên giới, còn người kia là công dân của nước láng giềng thường trú tại khu vực biên giới với Việt Nam thì được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam thường trú tiếp giáp với đơn vị hành chính tương đương cấp xã của Việt Nam nơi mẹ hoặc cha là công dân nước láng giềng thường trú)
Marriage Certificate: Giấy đăng ký kết hôn
Ví dụ: When making a marriage certificate, both parties go to the People’s Committee of the district or commune level (Khi làm giấy đăng ký kết hôn, hai bên nam nữ đến UBND cấp huyện hoặc cấp xã)
Family Record Book/ Family Register: Sổ hộ khẩu
Ví dụ: Family registration book is an important and necessary document for citizens to carry out administrative procedures and civil transactions such as birth registration, death registration, marriage registration, marital status confirmation. ; land use right Transfer; buy house; Sign a mortgage/bank loan…(Sổ hộ khẩu là loại giấy tờ quan trọng và cần thiết để công dân thực hiện các thủ tục hành chính, giao dịch dân sự như: Thủ tục đăng ký khai sinh, khai tử, đăng ký kết hôn, xác nhận tình trạng hôn nhân; chuyển nhượng quyền sử dụng đất; mua bán nhà; ký hợp đồng thế chấp/vay ngân hàng…)
Giấy tờ tùy thân hoặc giấy tờ cá nhân là những loại giấy tờ có thể giúp xác định đặc điểm và nhận dạng nhân thân của một con người cụ thể.[1][2] Phạm vi các loại giấy tờ tùy thân được xác định tùy vào quy định pháp luật của từng quốc gia. Nhưng nhìn chung các loại giấy tờ như chứng minh nhân dân (hay thẻ căn cước), hộ chiếu, thẻ công dân, thẻ cư trú... đều được coi là giấy tờ tùy thân. Thông thường, giấy tờ tùy thân là các loại giấy tờ có dán ảnh hợp lệ và có đóng dấu giáp lai lên ảnh tuy nhiên trong một số loại không nhất thiết bắt buộc về chi tiết này.[2].
Ở các nước phát triển, giấy tờ tùy thân (identity document) thường có phạm vi không quá rộng mà chỉ bao gồm một số loại giấy đặc trưng như thẻ công dân (citizenship card), thẻ căn cước hay là chứng minh nhân dân (ID Card), bằng lái xe, thẻ cư trú (resident card), thẻ ngoại kiều (alien registration card) và hộ chiếu (passport).[3]
Trong các loại giấy tờ tùy thân trên, thẻ công dân có tính chất tương tự chứng minh nhân dân và mỗi công dân có thẻ và mã số công dân riêng. Nhà nước quản lý người dân theo mã số này. Hệ thống dữ liệu có khả năng truy xuất mọi thông tin về nhân thân của công dân qua mã số, phục vụ nhanh chóng và hiệu quả cho công tác quản lý.
Thẻ công dân còn được sử dụng rất nhiều trong đời sống hằng ngày, ví dụ như thẻ công dân của Canada còn được dùng khi bầu cử, xin cấp hộ chiếu, xin cấp bảo hiểm xã hội... Thẻ công dân gắn liền với cuộc đời của một con người, vì thế cực kỳ quan trọng.[3]
Ở Đức có hai loại giấy tờ cá nhân: Hộ chiếu và thẻ nhận dạng cá nhân.
Ở Áo: Hộ chiếu, chứng minh nhân dân (Personalausweis), thẻ nhận dạng (Identitätsausweis), giấy phép lái xe, giấy phép sử dụng vũ khí
Ở Thụy Sĩ: hộ chiếu, chứng minh nhân dân, SuisseID.
Tại Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland và Hoa Kỳ không có giấy chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước tầm cỡ quốc gia - có nghĩa là không có cơ quan chính phủ liên bang nào có quyền cấp thẻ căn cước cho mọi công dân Anh và Hoa Kỳ mà nhiều giấy tờ được cấp bởi một số chính quyền địa phương hay cơ quan chính phủ được sử dụng như giấy tờ tùy thân, như là giấy khai sinh, thẻ an sinh xã hội, bằng lái xe, hay thậm chí là hộ chiếu.
Ở những quốc gia dùng thẻ căn cước thì thường là những giấy tờ khác mà có thể xác định một người, như thẻ an sinh xã hội, thẻ sinh viên, thẻ cơ quan, thẻ hội viên, thẻ khách hàng đặc biệt,... thường không được chấp nhận như là giấy tờ nhận dạng, bởi vì có thể là có quá nhiều cơ quan phát hành, có thể có các định dạng và tiêu chuẩn khác nhau và thường dễ bị giả mạo. Thường thì các tài liệu này mang thêm dòng chữ "Chỉ có giá trị kết hợp với một chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu".
Về mặt pháp lý, theo quy định của pháp luật hiện hành chỉ chứng minh nhân dân(nay là Thẻ căn cước công dân) và Hộ chiếu mới trực tiếp được coi là giấy tờ tuỳ thân trong đó có quy định khẳng định giấy chứng minh nhân dân (nay là Thẻ căn cước công dân) là một loại giấy tờ tuỳ thân[4] và Hộ chiếu quốc gia được sử dụng thay thế chứng minh nhân dân.[5] Ngoài hai loại giấy tờ trên không còn loại giấy tờ nào khác được quy định trực tiếp là giấy tờ tuỳ thân.[1][2]
Ngoài ra theo quy định tại Thông tư 01/2008 của Bộ Tư pháp về hướng dẫn Nghị định 158 về đăng ký quản lý hộ tịch có đưa ra khái niệm giấy tờ cá nhân như: Sổ hộ khẩu, Chứng minh nhân dân, học bạ, bằng tốt nghiệp, lý lịch cán bộ, lý lịch đảng viên[6]
Tuy nhiên trên thực tế, một số nơi vẫn còn chưa thống nhất trong cách hiểu về giấy tờ tùy thân. Hiện nay mỗi lĩnh vực lại quy định các loại giấy tờ tùy thân khác nhau. Theo đó, ngay cả Bằng lái xe, Thẻ hội viên, Giấy xác nhận nhân thân, hộ khẩu, giấy khai sinh, bảo hiểm,... cũng là giấy tờ tuỳ thân.[1] Bên cạnh đó, do các cơ quan nhà nước Việt Nam hiện nay quy định phạm vi các loại giấy tờ tùy thân có thể thay thế chứng minh nhân dân là khá rộng, đôi khi lại yêu cầu thêm giấy tờ khác ngoài chứng minh nhân dân như như hộ khẩu) nên người dân không quá coi trọng chứng minh nhân dân vì cho rằng dùng giấy tờ khác thay thế cũng được.
Có nhiều loại giấy tờ khác được chấp nhận thay cho giấy tờ tùy thân, như trong việc tạm giữ người theo thủ tục hành chính, Bộ Công an có quy định người không có giấy tờ tùy thân là người không mang theo chứng minh hoặc hộ chiếu còn giá trị sử dụng hay các giấy tờ có giá trị thay thế hộ chiếu. Trường hợp không mang theo các giấy tờ đó nhưng có những giấy tờ khác có dán ảnh kèm theo như giấy phép lái xe, thẻ sinh viên, thẻ hội viên... thì cũng có thể coi đó là có giấy tờ tùy thân.
Trong lĩnh vực hàng không, hành khách quốc tịch Việt Nam khi bay nội địa có thể xuất trình một trong các loại giấy tờ sau: hộ chiếu, giấy chứng minh nhân dân, giấy chứng minh, chứng nhận của các lực lượng vũ trang, thẻ đại biểu Quốc hội, thẻ đảng viên, thẻ nhà báo, giấy phép lái ôtô, môtô, thẻ kiểm soát an ninh hàng không, thẻ nhận dạng của các hãng hàng không, giấy chứng nhận nhân thân có xác nhận của công an phường xã nơi cư trú. Ngoài ra, trước đây giấy cớ mất chứng minh nhân dân cũng được chấp nhận khi hành khách làm thủ tục bay nội địa. Trong lĩnh vực y tế, người có bảo hiểm y tế khi đến khám bệnh có thể xuất trình thẻ Bảo hiểm y tế có ảnh hoặc giấy tờ tùy thân có ảnh hợp lệ.[3]
Thông thường, các loại giấy tờ có dán ảnh hợp lệ và có đóng dấu giáp lai lên ảnh có thể được chấp nhận. Tuy nhiên, cũng có những loại giấy tờ có đủ các tiêu chuẩn như trên nhưng không được sử dụng như giấy tờ tùy thân, đó là giấy chứng minh thẩm phán, giấy chứng minh hội thẩm, giấy chứng minh kiểm sát viên...[2][7]
Từ ngày 4 tháng 1 năm 2016, Việt Nam chính thức cấp Thẻ căn cước công dân để thay thế Chứng minh thư nhân dân. Theo đó, Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam đã trình Quốc hội dự thảo luật Căn cước công dân: Công dân sẽ được cấp một mã định danh gồm 12 chữ số, dùng để quản lý công dân theo 4 giai đoạn là từ khi sinh ra đến 14 tuổi, từ 15 tuổi đến 25 tuổi, từ 25 tuổi đến 70 tuổi và từ trên 70 tuổi. Chứng minh thư nhân dân vẫn được dùng song song với Thẻ căn cước công dân. Số định danh cá nhân là dãy số tự nhiên gồm 12 số, có cấu trúc gồm 6 số là mã thế kỷ sinh, mã giới tính, mã năm sinh của công dân, mã tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc mã quốc gia nơi công dân đăng ký khai sinh và 6 số là khoảng số ngẫu nhiên.
Trong hoạt động công chứng, giấy tờ tuỳ thân giúp công chứng viên xác định, nhận dạng đúng chủ thể tham gia Hợp đồng, giao dịch. Việc áp dụng thống nhất giấy tờ tuỳ thân là giấy tờ nào trong hoạt động công chứng có một ý nghĩa rất quan trọng, ngoài việc đảm bảo chính xác trong nhận dạng chủ thể tham gia Hợp đồng, giao dịch nó còn tránh được các công chứng viên áp dụng tuỳ tiện các loại giấy tờ khác được cho là giấy tờ tuỳ thân, góp phần làm giảm tính cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức hành nghề công chứng.[1]
Ở Việt Nam có trường hợp người dân phát khổ vì cái vòng luẩn quẩn, có trường hợp Làm đơn xin cấp chứng minh nhân dân thì không được chấp thuận vì không có hộ khẩu; xin nhập hộ khẩu cũng không được giải quyết vì không có chứng minh nhân dân. Muốn xin cấp hộ chiếu về lại thăm người quen cũng không được cấp, vì lý do không có chứng minh nhân dân và hộ khẩu hay trường hợp hơn 80 tuổi vẫn không giấy tờ tùy thân[8] hoặc có nhiều dịch vụ Làm giấy tờ tùy thân số đẹp có thể thay đổi ngày cấp giấy phép lái xe, ngày cấp giấy đăng ký, thậm chí là cả ngày làm chứng minh thư mới. Với chứng minh thư nhân dân, mỗi người chỉ được cấp một số duy nhất, thì dân chơi số quay qua làm ngày cấp đẹp. làm cả chứng minh thư nhân dân cấp mới có dãy số đẹp cho con cái hoặc cho… con sếp. Giấy phép lái xe và giấy đăng ký xe có vẻ như lại là những loại giấy tờ dễ làm số đẹp hơn cả. Ngoài ra có trường hợp sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo để lừa gạt như dùng giấy tờ giả để lừa đảo, đưa người ra nước ngoài...[9][10][11][12][13][14]